مسمومیت بارداری یکی از بیماری‌های دوران بارداری محسوب می‌شود که به آن پره اکلامپسی می‌گویند. این بیماری با آسیب‌های اندامی و فشار خون بالا مشخص می‌شود و با علائمی مانند افزایش وزن ناگهانی، تورم، سردرد و… همراه است.
علت ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نیست اما چاقی و اضافه وزن در بروز آن بسیار تاثیرگذار هستند. اگر پره اکلامپسی درمان نشود برای جنین و مادر خطرات و عوارض جدی را در پی دارد. در ادامه بیشتر راجع به این بیماری و علائم آن صحبت خواهیم کرد.
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری از عواقب و عوارض فشار خون بالا در بارداری است. این مشکل به هیچ عنوان خود به خود ایجاد نمی‌شود بلکه عدم توجه به کنترل فشار خون مادران باردار باعث ایجاد این مشکل و خطرات ناشی از آن می‌شود. به طور کلی فشار خون بالا در بارداری در اغلب مادران باردار به وجود می‌آید که علت آن افزایش حجم خون، افزایش گردش خون در بدن مادران باردار و تغییرات هورمونی است.
مادران باردار باید با ایجاد تغییر در سبک زندگی و تغذیه، فشار خون خود را کنترل کنند و همچنین مخصوصا مراقبت های بارداری در سه ماه اول را به خوبی رعایت کنند. در مواردی که فشار خون به شکل ناگهانی بالا برود یا به هر دلیلی کنترل نشود، مادر به پره اکلامپسی مبتلا می‌شود. در صورتی که پره اکلامپسی کنترل نشود برای جنین و مادر خطرات جدی را در پی دارد. بنابراین افرادی که مستعد مسمومیت بارداری هستند باید به واسطه پزشک متخصص مورد معاینه و بررسی دقیق قرار بگیرند.
علت ایجاد مسمومیت باردار
علت ابتلا به مسمومیت بارداری مشخص نیست. اما برخی پزشکان ناهنجاری در جفت را از مهم‌ترین علل بروز این بیماری می‌دانند. به طور کلی عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
- ژنتیک
- اولین تجربه بارداری
- بارداری چند قلویی
- اضافه وزن بالا
- آسیب به رگ‌های خونی
- بیماری لوپوس
- بارداری در مادرانی که سن آنها کمتر از ۱۵ سال و بیشتر از ۳۵ سال است.
- سابقه ابتلا به بیماری‌های کلیوی، دیابت و فشار خون بالا
علائم مسمومیت بارداری
این بیماری با علائم مهمی همراه است که برخی از آنها به شرح زیر است.
- مشکلات کبدی
- سردرد شدید
- کاهش ادرار
- فشار خون بالا
- تورم دست‌ها و پاها
- التهاب در صورت و پف اطراف چشم
- خونریزی بینی
- درد قفسه سینه
- سوزش سر دل
- درد در ناحیه بازو یا شانه
- تغییر در بینایی و تاری در دید
- بالا رفتن مقدار پروتئین در ادرار یا پروتئینوری
- پایین آمدن میزان پلاکت در خون یا ترومبوسیتوپنی
- استفراغ
- تنگی نفس که از جمع شدن مایعات در ریه اتفاق می‌افتد.
همه این علائم می‌توانند نشانه‌ای از ابتلا به پره اکلامپسی باشند بنابراین مادران باردار به محض مشاهده این علائم باید به دکتر زنان مراجعه کنند.
انواع مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری به اشکال مختلف بروز پیدا می‌کند و انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند.
✔ پره اکلامپسی خفیف
در این نوع پره اکلامپسی، فشار خون مادران باردار که در حالت طبیعی ۱۲ روی ۸ یا ۱۱ روی ۷ است کمی افزایش پیدا کرده و به ۱۴ روی ۶ می‌رسد. از علائم ابتلا به این مسمومیت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ورم پاها
- افزایش وزن غیرطبیعی
- مشکل در تنفس
- وجود پروتئین در ادرار
✔ پره اکلامپسی شدید
این نوع از مسمومیت بارداری خطرها و عوارض جدی را در پی دارد. در مسمومیت‌های شدید، فشار خون افزایش می‌یابد و به ۱۴ روی ۹ نزدیک می‌شود. از علائم این نوع از مسمومیت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ضربان قلب بالا
- تنگی نفس
- حالت تهوع و سرگیجه
- افزایش بیش از یک کیلوگرم وزن در هفته
- تاری دید و دوبینی
- ورم شدید در تمام قسمت‌های بدن
- درد در قسمت بالای معده و زیر قفسه سینه
مادران باردار به محض مشاهده این علائم باید در اولین فرصت تحت درمان قرار بگیرند.
✔ اکلامپسی
این نوع از مسمومیت از شدیدترین نوع پره اکلامپسی است که در آن مادر باردار دچار تشنج می‌شود. این عارضه معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می‌افتد و با علائم زیر همراه است.
- اغما
- تشنج
- مرگ مادر
- مرگ جنین
- سکته مغزی
تشخیص مسمومیت بارداری چگونه است؟
پزشک متخصص زنان در صورت مشاهده فشار خون بالا در مادران باردار به بررسی و انجام یک سری معاینات دقیق می‌پردازد تا مسمومیت بارداری را تشخیص دهد. روش‌های تشخیص این بیماری به شرح زیر است:
- گرفتن شرح حال از مادر
- مشخص کردن سن بارداری
- اندازه‌گیری ارتفاع رحم
- بررسی صدای قلب جنین
- وزن گیری از مادر
- کنترل روزانه حرکت جنین
- اندازه‌گیری فشارخون به طور مرتب
- جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته و اندازه‌گیری میزان پروتئین موجود در ادرار
- سونوگرافی سریالی جهت بررسی میزان رشد جنین هر دو هفته یک بار
- بررسی سلامت جنین با استفاده از تست‌های NST، AFl و PBS
عوارض مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری علاوه بر مشکلاتی مانند سردرد، تنگی نفس، استفراغ، تهوع و ترشحات واژن در بارداری و دیگر علائم برای مادر، عوارضی نیز برای جنین در پی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
📌 جدا شدن جفت
قطع یا جدا شدن جفت یکی از عوارض این بیماری است که جان جنین را تهدید می‌کند. این عارضه باعث نقص در تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین می‌شود و رشد کودک را متوقف و باعث خونریزی شدید مادر می‌شود.
📌 سندرم هلپ
سندروم هلپ یکی از عوارض خطرناک مسمومیت بارداری است که بر اثر آن مادر با نارسایی‌های کبدی مواجه شده و پلاکت از دست می‌دهد. در این شرایط ترشح برخی آنزیم‌های کبد افزایش پیدا می‌کنند و بیمار با عارضه همولیزی مواجه می‌شود. اگر سندروم هلپ به موقع تشخیص داده نشود باعث پاره شدن کبد، سکته مغزی یا خونریزی و در نهایت مرگ مادر و جنین می‌شود.
راه های پیشگیری از مسمومیت بارداری
برای این بیماری درمان مشخصی وجود ندارد اما یک سری راهکارها به منظور پیشگیری از ابتلا به مسمومیت بارداری توصیه می‌شود که این موارد به شرح زیر است:
- مصرف به اندازه ویتامین‌ها
- مصرف کلسیم و مواد معدنی مورد نیاز برای دوره بارداری
- استفاده از رژیم غذایی مناسب
- تحرک کافی و انجام ورزش‌های سبک
- کاهش یا حذف مصرف نمک
- کنترل وزن
- عدم استفاده از فرآورده‌های پروتئینی مانند کالباس و انواع سوسیس
- استفاده از غذاهای حاوی مواد نگهدارنده
نگاه کلی به مسمومیت بارداری:
مسمومیت بارداری یک عارضه خطرناک و مهم در دوران حاملگی محسوب می‌شود. مادران باردار باید با علائم این بیماری به طور کامل آشنایی پیدا کنند و تا قبل از رسیدن به مرحله شدید، درمان و روش‌های مناسب برای پیشگیری از گسترش آن را دریافت کنند.
علت ابتلا به این بیماری هنوز به طور دقیق مشخص نیست اما تجربه اولین بارداری، ژنتیک، دیابت و سابقه فشار خون می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند.
سوالات متداول مسمویت بارداری
بله در مراحل پیشرفته این بیماری ممکن است پزشک ختم بارداری را تشخیص دهد.
پره اکلامپسی میزان نرمالی ندارد و صرف نظر از میزان شدت، یک وضعیت خطرناک است و باید جدی گرفته شود.
این قرص برای درمان پره اکلامپسی اثری ندارد اما برای پیشگیری از ابتلا به آن موثر است.
این بیماری معمولاً از هفته بیستم بارداری به بعد اتفاق می‌افتد.